Sốt xuất huyết là một trong những căn bệnh cực kỳ nguy hiểm đối với trẻ em, tỷ lệ tử vong cao, biểu hiện của chúng là sốt, thoát huyết tương, xuất huyết, sẽ dẫn đến tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn, suy tạng, rối loạn đông máu, nếu như không được xử lý kịp thời thì sẽ dẫn đến tử vong. Nhưng cho đến thời điểm hiện tại, căn bệnh này vẫn chưa có vắc xin hay thuốc đặc trị để phòng ngừa. Do đó, khi phát hiện những triệu chứng bất thường, nếu không xử lý được bố mẹ cần đưa bé đến trạm y tế gần nhất để chẩn đoán. Chính vì điều này, hôm nay twchinc nêu ra những dấu hiệu bố mẹ dễ nhận biết nhất khi trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết, để xử lý kịp thời, tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra.
Những thông tin cần biết về căn bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra là một dạng bệnh truyền nhiễm cấp tính. Virus này thường lây truyền qua vật chủ trung gian là muỗi vằn. Sốt xuất huyết ở mức độ nhẹ thường có các biểu hiện như đau cơ khớp. Nổi phát ban trên da, sốt cao. Các triệu chứng gặp phải có thể nghiêm trọng hơn khi bệnh diễn biến nặng như chảy máu. Đột ngột tụt huyết áp. Thậm chí có thể gây tử vong. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10.
Virus gây sốt xuất huyết bao gồm 4 chủng loại, lần lượt là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Một người có thể bị nhiễm bệnh khi bị muỗi vằn cái (có chứa virus dengue) đốt lên da. Sốt xuất huyết có thời gian ủ bệnh kéo dài từ 8 – 11 ngày tùy từng trường hợp.
Khi muỗi đốt lên da, nếu là người lành thì virus sẽ thâm nhập vào máu. Ngược lại, nếu người bị đốt đã nhiễm virus trước đó thì virus sẽ được truyền sang muỗi. Thông thường, một người sau khi được điều trị khỏi sốt xuất huyết. Thì hệ miễn dịch sẽ có khả năng chống lại loại virus đã gây bệnh. Tuy nhiên, người đó vẫn có thể mắc phải bệnh sốt xuất huyết do 3 chủng loại còn lại.
Dấu hiệu nhận biết khi trẻ bị sốt xuất huyết
Giai đoạn phát sốt nhẹ
Ở giai đoạn đầu của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, trẻ bị sốt cao đột ngột, liên tục. Trẻ còn nhỏ thì bứt rứt, quấy khóc. Trẻ lớn hơn thì than đau đầu, cảm thấy chán ăn, buồn nôn. Biểu hiện da sung huyết (quan sát thấy có chấm xuất huyết dưới da), đau cơ khớp, nhức ở hai hố mắt, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.
Trẻ mắc bệnh thường khởi phát bệnh với sốt cao đột ngột. Thời gian sốt từ 2 – 7 ngày, kèm theo những biểu hiện chán ăn nôn buồn nôn, mệt mỏi, đau cơ, đau đầu, đau khớp, đau 2 hốc mắt. Chấm xuất huyết dưới da niêm. Vào thời điểm này, những triệu chứng của bệnh thường không đặc hiệu. Không thể phân biệt với nhiễm các loại vi rút khác.
Giai đoạn phát bệnh cực kỳ nguy hiểm
Sau giai đoạn sốt, trẻ tiến vào giai đoạn nguy hiểm của bệnh, thường rơi vào khoảng ngày thứ 3 – 7 sau khi mắc bệnh. Biểu hiện của sốt xuất huyết ở trẻ vào giai đoạn này có thể còn sốt hoặc đã thuyên giảm. Trường hợp nặng, bệnh nhân bị thoát huyết tương, gây tràn dịch màng phổi, màng bụng, người bệnh li bì, vật vả, tay chân lạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt hoặc huyết áp kẹp đưa đến tình trạng sốc. Trẻ bị thoát huyết tương. Lượng huyết tương trong máu thoát ra ồ ạt khiến bụng bị chướng to, thường kéo dài trong 24 – 48 giờ. Nguy cơ dẫn đến tử vong ở các bệnh nhi sốt xuất huyết.
Như vậy, khi đi khám có thể nhận thấy trẻ bị tràn dịch ở màng phổi, màng bụng, gan to bất thường, mi mắt phù nề. Nếu tình trạng thoát huyết tương nặng sẽ dẫn đến sốc. Với các biểu hiện dễ nhận thấy như vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, da lạnh, ẩm, mạch nhanh nhỏ, tiểu ít. Huyết áp kẹt (huyết áp tối đa và tối thiểu cách nhau dưới 20 mmHg). Tụt huyết áp hoặc không thể đo được huyết áp. Đặc biệt, trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím. Các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở mặt trước hai cẳng chân. Mặt trong hai cánh tay, ở phần bụng, đùi, mạng sườn. Xuất huyết ở niêm mạc, như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu.
Giai đoạn bé bắt đầu phục hồi dần
Sau giai đoạn nguy hiểm chừng 48 – 72 giờ là giai đoạn phục hồi, trẻ hết sốt. Tình trạng cải thiện nhiều, biểu hiện thèm ăn, huyết áp ổn định hơn và tiểu nhiều hơn. Khi xét nghiệm máu thấy số lượng bạch cầu tăng lên nhanh. Số lượng tiểu cầu dần trở về mức bình thường. Nhưng thường chậm hơn so với bạch cầu. Bé bắt đầu thèm ăn, tiểu được, huyết động học dần ổn định bệnh nhân thấy khỏe dần.
Hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết cho trẻ em tại nhà
Nếu bệnh nhi sốt cao trên 39oC, cần được uống thuốc hạ sốt paracetamol theo hướng dẫn sử dụng, nới lỏng quần áo, lau mát. Chú ý không được dùng aspirin hay ibuprofen, vì có thể dẫn đến xuất huyết, toan máu.
Khuyến khích bé uống nhiều nước (nước sôi để nguội), oresol (nước điện giải), nước trái cây (nước dừa, cam, chanh,…) hoặc cháo loãng pha với muối, để bổ sung chất điện giải cho bé.
Chế độ ăn uống trong ngày nên chia làm nhiều bữa nhỏ, thức ăn loãng, dễ tiêu, cân bằng dinh dưỡng. Không nên dùng thực phẩm và nước uống có màu sẫm (tránh trường hợp bị nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa).
Nên để trẻ nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế vận động thời gian trẻ bị sốt xuất huyết.
Trong trường hợp trẻ không thể uống được nước do nôn ói quá nhiều, lờ đờ, không tỉnh táo, cần đưa đến cơ sở y tế để được hướng dẫn thêm.
Trong quá trình chăm sóc trẻ khi bị sốt xuất huyết, cần ngay lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời nếu nhận thấy trẻ có một trong các biểu hiện sau đây:
- Vật vã, lừ đừ
- Đau bụng ngày càng nặng
- Da xung huyết nhưng tứ chi lạnh
- Nôn ói đột ngột, liên tục
- Xuất huyết tiêu hóa đột ngột.
Cách phòng ngừa căn bệnh sốt xuất huyết
Cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt. Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách:
- Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.
- Thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại…) để diệt lăng quăng/bọ gậy.
- Thau rửa các dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ hàng tuần.
- Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai, lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, ống bơ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá…, dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
- Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa/bình bông.
- Phòng chống muỗi đốt:
- Mặc quần áo dài tay.
- Ngủ trong màn kể cả ban ngày.
- Dùng bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi…
- Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi.
- Cho người bị sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để tránh lây lan bệnh cho người khác.
- Tích cực phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.